Ραδιόφωνο: Μέσο... μαγικής επικοινωνίας

  "Σας χαιρέτησα; Δε σας χαιρέτησα! Χαίρετε, τι κάνετε, καλά ευχαριστώ!". Τα λόγια είναι του Γιάννη Βογιατζή, στον ρόλο του ως Μικές και η ατάκα άκρως ραδιοφωνική (αν και έγινε γνωστά τηλεοπτική). Όπως και η ατάκα του Ρόμπιν Γουίλιαμς "Gooood morninnnng Viietnaaaam", από την ομώνυμη ταινία του Μπάρι Λέβινσον, που και πάλι όμως είχε ως θέμα το ραδιόφωνο.

  Επικοινωνία, άμεση και μαγική, ατόφια και ειλικρινής. "Η ακοή είναι μιά από τις πέντε αισθήσεις. Η ακρόαση όμως είναι τέχνη", είχε πει ο Αμερικάνος σκιτσογράφος, Φρανκ Τάϊγκερ. Ε λοιπόν, αυτό είναι το ραδιόφωνο. Μια τέχνη και μάλιστα υψηλής μορφής και αισθητικής. Μια τεχνη που έμαθε και μαθαίνει τους ανθρώπους να ακούνε, να αφουγκράζονται, να σκέφτονται, να αναλύουν...

Λίγα λόγια για την αρχή

 Η αρχή έγινε στο μακρινό 1895, από τον Γουίλιαμ Μαρκόνι, τον "πατέρα" του ραδιοφώνου, που κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς, μέσω ερτιανών κυμάτων. Επίσης, σημαντικό ρόλο στην διάδοση και μορφή του ραδιοφώνου, έπαιξαν και οι επιστήμονες Ρέτζιναλντ Φέσεντεν και Λη Ντε Φόρεστ. 

  Από τότε και ως σήμερα το ραδιόφωνο είναι το μέσο που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στους δύο παγκόσμιους πολέμους, ψυχαγώγησε τους ανθρώπους και συνεχίζει να το κάνει μέσω των μουσικών επιλογών του εκάστοτε ραδιοφωνικού παραγωγού, έφερε κοντά ανθρώπους και χώρες και μέχρι την εμφάνιση της τηλεόρασης, θεωρούνταν η... ναυαρχίδα στον τομέα της επικοινωνίας. 

 Μεταξύ του 1906 και του 1915, ο μηχανικός Φρανκ Κόντραντ, ξεκινάει τις πρώτες εκπομπές με φωνή και μουσική, με κύριο θέμα των εκπομπών του τον αθλητισμό.Το κοινό που άκουγε τον Κονραντ ήταν φανατικό και από εκεί προήλθε και η ιδέα της πρώτης διαφήμισης μέσω ραδιοφώνου. Αυτή, δεν ήταν άλλη από την προώθηση ρούχων ενός μαγαζιού που βρίσκονταν κοντά στην γειτονιά που έμενε ο Αμερικάνος μηχανικός! 

 Η μεγάλη απήχηση της εκπομπής του, "ανάγκασε" την εταιρία Westinghouse, να ασχοληθεί με το νέο αυτό επικοινωνιακό φαινόμενο και η εκτόξευση δεν άργησε να έρθει... 

 Όπως αναφέρει η Βικιπαίδεια "στις 20 Νοεμβρίου 1920 λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που λειτουργεί ακόμη και σήμερα. Το 1926 εμφανίζεται στην αγορά ραδιοφωνικός δέκτης αρκετά εύχρηστος, ποιοτικός και φθηνός. Από τότε το ραδιόφωνο κατακτά το ευρύ κοινό. Στην πορεία εμφανίζεται και η σύσταση σχετικής νομοθεσίας για την οργάνωση τόσο των σταθμών όσο και των συχνοτήτων εκπομπής. Η εδραίωση, όμως, του ραδιοφώνου έρχεται μετά το 1930. Σε αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά οργανωμένο δίκτυο σταθμών (κρατικών και ιδιωτικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη".

2ος Παγκόσμιος και Ροκ εν ρολ...

Κατά την διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου το ραδιόφωνο χρησιμοποιείται κατά το...δοκούν! Οι μεν Γερμανοί και όσοι τους υποστήριζαν το χρησιμοποιούσαν για προπαγανδιστικούς σκοπούς. 

 Οι συμμαχικές δυνάμεις από την άλλη το είχαν ως μέσο αντιστασιακής δράσης ακόμα και μέσω κωδικοποιημένων σημάτων και ήχων, με τα αποτελέσματα σε πολλές περιπτώσεις να είναι καθοριστικά στην πτώση του Γ΄Ράιχ...  Όλα κυλούσαν καταπληκτικά για το ραδιόφωνο μέχρι την εμφάνιση ενός πολύ δυνατού αντιπάλου... 

 Η λύση που έψαχναν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί στην λαίλαπα της πρωτοεμφανιζόμενης τηλεόρασης την δεκαετία του 40΄, έρχεται με την χρήση μουσικής που είναι πιό κοντά στη νεολαία. Το  ροκ εν ρολ είναι ο ήχος που ξετρελαίνει τους νεους και τις νέες σε Ευρώπη και Αμερική τις δεκαετίες 50' και 60' και οι πρώτοι πειρατικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί κάνουν την εμφάνιση τους. Οι Κάντιλακ παίζουν στη διαπασών τραγούδια του Έλβις, των Μπητλς και του Σινάτρα και το ραδιόφωνο ανεβαίνει ξανά στις προτιμήσεις, όσων θέλουν να ψυχαγωγηθούν άμεσα και οικονομικά...

Η φάση της ωριμότητας και...  η Ελλάδα

Την δεκαετία του 70'. η ηλεκτρονική λυχνία αντικαθίσταται από το τρανζίστορ. Ραδιόφωνο και κασετόφωνο γίνονται... μία συσκευή!

 Οι ραδιοφωνικές εκπομπές πληθαίνουν, οι φωνές του ραδιοφώνου είναι ολοένα και πιο γνώριμες (ηθοποιοί, αθλητές, πολιτικοί, τραγουδιστές, επιστήμονες, αναλαμβάνουν τον ρόλο των παραγωγών) και η θεατρική τέχνη κάνει και εκείνη αμυδρά τα πρώτα της... ραδιοφωνικά βήματα. 
Θεατρικές παραστάσεις παίζονται σε συχνότητες λιγότερο διαδεδομένες, κάτι που το διαπιστώνουμε και εμείς ως χώρα από την δεκαετία του 60΄ και μετά.

 Το 1938 ιδρύεται ο πρώτος ελληνικός κρατικός ραδιοσταθμός και τον εγκαινιάζει ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄. Ακολουθούν ραδιοφωνικές μεταδόσεις από την Ε.Ι.Ρ. και αργότερα ΥΕΝΕΔ, επιθεωρήσεων και μετεφρασμένων έργων του παγκόσμιου θεάτρου. Από το 1950 και μετά εισβάλει στο ελληνικό ραδιόφωνο και ο αθλητισμός, για να φτάσουμε στη σημερινή μορφή του, όπου πλέον παρά την επιβλητική παρουσία της τηλεόρασης, το ραδιόφωνο εξακολουθεί να παραμένει σταθερά στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων χιλιάδων ανθρώπων, έστω και με διαφορετικές μορφές.

 Ραδιοφωνικοί σταθμοί όπως οι Αθήνα 9,84, Geronimo Groovy, ΕΡΑ, Εν λευκώ, Flash, Love radio, Λάμψη, Rock Fm, Kiss fm, Δίεση 101,3, Sport fm και πολλοί άλλοι, άφησαν εποχή (κάποιοι συνεχίζουν και το κάνουν) στα ραδιοφωνικά δρώμενα της χώρας.

 Πλέον και το διαδίκτυο έκανε την εμφάνιση του και εκατοντάδες χιλιάδες ιντερνετικοί σταθμοί λειτουργούν ανά τον κόσμο...

Μέσο μαγικής επικοινωνίας...

 Ολοκληρώνοντας, θα μπορούσαμε  να πούμε πως το ραδιόφωνο είναι πλέον  αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Ένα μέσο που αγγίζει τις βαθύτερες σκέψεις μας, που μας κρατάει παρέα, μας βάζει στη διαδικασία να σκεφτούμε. 

 Δε νομίζω πως υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει κλάψει, δεν έχει γελάσει, δεν έχει αφιερώσει ένα τραγούδι σε κάποιον αγαπημένο του, ακούγωντας ραδιόφωνο. Η φωνή των μουσικών και ραδιοφωνικών παραγωγών, είναι η φωνή που έρχεται από μακριά, αλλά είναι φωνή οικεία και δυνατή, φωνή που μιλάει στην ψυχή και την καρδιά μας. 

 Τώρα που το σκέφτομαι, λάθος θεωρείται μέσο μαζικής επικοινωνίας το ραδιόφωνο. Άλλωστε η λέξη "μαζική" μου φέρνει στο μυαλό εικόνες άβουλων ανθρώπων και κατευθυνόμενης σκέψης. Το ραδιόφωνο δεν κάνει αυτό. Κάνει ακριβώς το αντίθετο. Ελευθερώνει σκέψη και ψυχή, δίνει την δυνατότητα για μιά μαγική και ταυτοχρόνως φυσική, επικοινωνία πομπού και δέκτη.  Όπως λειτουργεί η φύση. "Εκείνος που μιλάει, σπέρνει. Εκείνος που ακούει, συλλέγει τους καρπούς", λέει μια Γαλλική φράση. Αυτό είναι το Ραδιόφωνο. Σπορά αυθεντικής και ουσιαστικής επικοινωνίας...

Υ.Γ. Παγκόσμια ημέρα Ραδιοφώνου