Hospes hostis, λέει ένα λατινικό ρητό. "Κάθε ξένος είναι εχθρός". Σε πολλές περιπτώσεις ο... ξένος μπορεί να είναι και γνωστός, δικός μας άνθρωπος, συμπατριώτης μας. Πως γίνεται, θα αναρωτιέστε. Μπορεί απλά να πιστεύουμε σε... άλλον Θεο.
Πόσοι Θεοί υπάρχουν όμως? Και αν όντως υπάρχουν, γιατί δεν κάνουν κάτι, όπως παραδείγματος χάρη στην περίπτωση της σφαγής στη Σρεμπρένιτσα?
Στα μέσα Ιουλίου του 1995, με πρόσχημα (και όχημα) την τυφλή πίστη, τα συμφέροντα και την μεγαλομανία, συντελέστηκε η μεγαλύτερη σφαγή άμαχου πληθυσμού μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Περίπου 8500 χιλίαδες Βόσνιοι μουσουλμάνοι, δολοφονήθηκαν έξω από την πόλη τους, την πόλη με τα τριαντάφυλλα και τα ιαματικά λουτρά. Ακόμα και σήμερα, 21 χρόνια μετά, έρχονται στην επιφάνεια ομαδικοί τάφοι και ο ακριβής αριθμός των νεκρών παραμένει άγνωστος...
Με αφορμή την πρόσφατη καταδίκη του τότε ηγέτη των Σερβοβόσνιων Ράντοβαν Κάρατζιτς, ήρθαν αμυδρά στο μυαλό εικόνες και σκέψεις, αλλά και μιά λέξη (Σρεμπρένιτσα), που με γύρισαν πίσω στα παιδικά μου χρόνια...
Ιούλιος του 95΄. Ο εμφύλιος πόλεμος μαινόταν ήδη τρία χρόνια. Σε λιγο καιρό μάλιστα θα έφτανε στο τέλος του. Οι τελευταίοι μήνες όμως ήταν κολασμένοι. Στο ανατολικό κομμάτι της Βοσνίας υπήρχε (και προσπαθεί να υπάρχει) η Σρεμπρένιτσα. Μια όμορφη και γραφική πόλη που ήταν γνωστή για τις ιαματικές πηγές της, την έκθεση με τα τριαντάφυλλα που γίνονταν κάθε χρόνο και την φυσική της ομορφιά. Στη Σρεμπρένιτσα ζούσαν Σέρβοι και Βόσνιοι, χριστιανοί και μουσουλμάνοι. Πολλές οικογένειες μάλιστα ήταν μικτές. Εκείνο τον καιρό η Σρεμπρένιτσα, ήταν μιά από τις λίγες περιοχές που, θεωρητικά όπως αποδείχθηκε, βρίσκονταν υπό την σκέπη και την προστασία των Ηνωμένων Εθνών.
Η συμφωνία (αν μπορεί να υπάρξει τέτοια σε μια κατάσταση τόσο παράλογη όπως ο πόλεμος) ήταν εκεί όπου υπάρχουν δυνάμεις του ΟΗΕ και των Αμερικάνων, να θεωρούνται οι περιοχές ουδέτερες και άρα απλησίαστες για τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Ο στρατηγός Ράτκο Μλάντις και οι πολιτικοί ηγέτες των ορθόδοξων Σέρβοβόσνιων όμως, Ράντοβαν Κάρατζιτς και Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, είχαν άλλη άποψη. Με μπροστάρη τον αδίστακτο Ράτκο Μλάντιτς καταλαμβάνουν την μικρή πόλη. Τα χειρότερα όμως δεν είχαν έρθει ακόμα...
Οι μουσουλμάνοι της περιοχής φοβούμενοι πως οι Σέρβοι δεν θα αρκεστούν στην κατάληψη της πόλης, καταφέρνουν και φεύγουν κατα χιλιάδες (λίγο πριν φτάσει ο Μλάντιτς και ο στρατός του) με προορισμό το στρατόπεδο του ΟΗΕ, που εκείνη την στιγμή διέθετε μόνο 450 Ολλανδους στρατιώτες. Ο συνωστισμός, ο φόβος για αντίποινα και προφανώς οι.. άνωθεν οδηγίες, οδηγούν τους Ολλανδούς στο να εκδιώξουν από το στρατόπεδο σχεδόν όλους όσους είχαν προηγουμένως μπει ζητώντας άσυλο...
Οι εικόνες είναι τραγικές. Η ομάδα του Μλάντιτς, με την πολιτική καλυψη του Κάρατζιτς, διαχωρίζει τις γυναίκες, τους ηλικιωμένους και τα μικρά κορίτσια, από τους άντρες και τα νεαρά αγόρια.
Τα υπάρχοντα τους μένουν έξω απο το στρατόπεδο, οι Ολλανδοί παρακολουθούν ανήμποροι και άπραγοι και χιλιάδες κόσμος φορτώνεται σε φορτηγά που τους οδηγούν σε άγνωστο προορισμό.
Ο Μλάντιτς στο μεταξύ υπόσχεται στους Βόσνιους πως δεν θα τους πειράξει αν παραδώθούν... Όλοι ήξεραν τι επρόκειτο να επακολουθήσει. Από εκείνη την ημέρα και μετά χιλιάδες άντρες και μικρά παιδιά χάθηκαν... Εκατοντάδες οικογένειες διαλύθηκαν, χιλιάδες γυναίκες έμειναν χήρες και δεκάδες μικρά παιδιά έμειναν ορφανά. Η σφαγή, χωρίς να υπάρχει κάποια ένδειξη για την ακριβή της ημερομηνία, συντελέστηκε κάτω από αδιευκρίνιστες προς το παρόν συνθήκες.
Οι ομαδικοί τάφοι όμως, τα προσωπικά αντικείμενα των αγνοουμένων και οι σκληρές εικόνες των καναλιών τους μετέπειτα μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν, έφερε στην επιφάνεια την κτηνωδία των φονιάδων.
Χιλιάδες πτώματα αλλά και σκελετοί ταυτοποιήθηκαν και ταυτοποιούνται ακόμη και στις μέρες μας. Εικόνες αποτρόπαιες, μαρτυρίες συγκλονιστικές για μια πόλη που χάθηκε ξαφνικά μια ζεστή μέρα του Ιουλιού του 95΄.
Είναι πραγματικά σοκαριστικο όταν αναλογίζεται κανείς το μέγεθος της θηριωδίας. Το επόμενο διάστημα η κατάσταση ήταν τεταμένη και τα αντίποινα έδιναν και έπαιρναν. Το αποκορύφωμα ήταν το τυφλό χτύπημα στην αγορά Μαρκάλε του Σεράγιεβο, που είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν ακαριαία δεκάδες Βόσνιοι που έκαναν αμέριμνοι τα ψώνια τους. Οι Βόσνιοι κατηγορούσαν πάλι τους Σέρβους όμως αποδείχθηκε (?) πως η τρομοκρατική ενέργεια έγινε από τον ίδιο τον ηγέτη των Μουσουλμάνων Αλίγια Ιζεντμπέκοβιτς...
Οι Έλληνες τότε είμασταν ξεκάθαρα υπέρ των Σέρβων. Η αλήθεια όμως είναι πάντα κάπου στην μέση. Σε αυτο τον παραλογισμό δεν μπορείς να διαλέξεις πλευρά. Σερβοβόσνιοι μουσουλμάνοι και ορθόδοξοι άνοιξαν έναν κύκλο αίματος που είχε ως αποτέλεσμα τον χαμό δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων...
Ο πόλεμος στην Βοσνία είναι ένα βρώμικο κεφάλαιο της ανθρωπότητας που έχει κλείσει. Οι άνθρωποι που ενεπλάκησαν και ευθύνονται για αυτόν συνελήφθησαν και δικάζονται (εννοείται όχι όλοι...). Οι κερκόπορτες του μίσους όμως παραμένουν ανοιχτές. Όσο η ζυγαριά γέρνει προς αυτή την κατεύθυνση, η ανάγκη για αναθεώρηση των αξιών και της ανθρωπιάς μας παραμένει τόσο επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε... Τα ξαναλέμε.
Πόσοι Θεοί υπάρχουν όμως? Και αν όντως υπάρχουν, γιατί δεν κάνουν κάτι, όπως παραδείγματος χάρη στην περίπτωση της σφαγής στη Σρεμπρένιτσα?
Στα μέσα Ιουλίου του 1995, με πρόσχημα (και όχημα) την τυφλή πίστη, τα συμφέροντα και την μεγαλομανία, συντελέστηκε η μεγαλύτερη σφαγή άμαχου πληθυσμού μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Περίπου 8500 χιλίαδες Βόσνιοι μουσουλμάνοι, δολοφονήθηκαν έξω από την πόλη τους, την πόλη με τα τριαντάφυλλα και τα ιαματικά λουτρά. Ακόμα και σήμερα, 21 χρόνια μετά, έρχονται στην επιφάνεια ομαδικοί τάφοι και ο ακριβής αριθμός των νεκρών παραμένει άγνωστος...
Με αφορμή την πρόσφατη καταδίκη του τότε ηγέτη των Σερβοβόσνιων Ράντοβαν Κάρατζιτς, ήρθαν αμυδρά στο μυαλό εικόνες και σκέψεις, αλλά και μιά λέξη (Σρεμπρένιτσα), που με γύρισαν πίσω στα παιδικά μου χρόνια...
Ιούλιος του 95΄. Ο εμφύλιος πόλεμος μαινόταν ήδη τρία χρόνια. Σε λιγο καιρό μάλιστα θα έφτανε στο τέλος του. Οι τελευταίοι μήνες όμως ήταν κολασμένοι. Στο ανατολικό κομμάτι της Βοσνίας υπήρχε (και προσπαθεί να υπάρχει) η Σρεμπρένιτσα. Μια όμορφη και γραφική πόλη που ήταν γνωστή για τις ιαματικές πηγές της, την έκθεση με τα τριαντάφυλλα που γίνονταν κάθε χρόνο και την φυσική της ομορφιά. Στη Σρεμπρένιτσα ζούσαν Σέρβοι και Βόσνιοι, χριστιανοί και μουσουλμάνοι. Πολλές οικογένειες μάλιστα ήταν μικτές. Εκείνο τον καιρό η Σρεμπρένιτσα, ήταν μιά από τις λίγες περιοχές που, θεωρητικά όπως αποδείχθηκε, βρίσκονταν υπό την σκέπη και την προστασία των Ηνωμένων Εθνών.
Η συμφωνία (αν μπορεί να υπάρξει τέτοια σε μια κατάσταση τόσο παράλογη όπως ο πόλεμος) ήταν εκεί όπου υπάρχουν δυνάμεις του ΟΗΕ και των Αμερικάνων, να θεωρούνται οι περιοχές ουδέτερες και άρα απλησίαστες για τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Ο στρατηγός Ράτκο Μλάντις και οι πολιτικοί ηγέτες των ορθόδοξων Σέρβοβόσνιων όμως, Ράντοβαν Κάρατζιτς και Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, είχαν άλλη άποψη. Με μπροστάρη τον αδίστακτο Ράτκο Μλάντιτς καταλαμβάνουν την μικρή πόλη. Τα χειρότερα όμως δεν είχαν έρθει ακόμα...
Οι μουσουλμάνοι της περιοχής φοβούμενοι πως οι Σέρβοι δεν θα αρκεστούν στην κατάληψη της πόλης, καταφέρνουν και φεύγουν κατα χιλιάδες (λίγο πριν φτάσει ο Μλάντιτς και ο στρατός του) με προορισμό το στρατόπεδο του ΟΗΕ, που εκείνη την στιγμή διέθετε μόνο 450 Ολλανδους στρατιώτες. Ο συνωστισμός, ο φόβος για αντίποινα και προφανώς οι.. άνωθεν οδηγίες, οδηγούν τους Ολλανδούς στο να εκδιώξουν από το στρατόπεδο σχεδόν όλους όσους είχαν προηγουμένως μπει ζητώντας άσυλο...
Οι εικόνες είναι τραγικές. Η ομάδα του Μλάντιτς, με την πολιτική καλυψη του Κάρατζιτς, διαχωρίζει τις γυναίκες, τους ηλικιωμένους και τα μικρά κορίτσια, από τους άντρες και τα νεαρά αγόρια.
Τα υπάρχοντα τους μένουν έξω απο το στρατόπεδο, οι Ολλανδοί παρακολουθούν ανήμποροι και άπραγοι και χιλιάδες κόσμος φορτώνεται σε φορτηγά που τους οδηγούν σε άγνωστο προορισμό.
Ο Μλάντιτς στο μεταξύ υπόσχεται στους Βόσνιους πως δεν θα τους πειράξει αν παραδώθούν... Όλοι ήξεραν τι επρόκειτο να επακολουθήσει. Από εκείνη την ημέρα και μετά χιλιάδες άντρες και μικρά παιδιά χάθηκαν... Εκατοντάδες οικογένειες διαλύθηκαν, χιλιάδες γυναίκες έμειναν χήρες και δεκάδες μικρά παιδιά έμειναν ορφανά. Η σφαγή, χωρίς να υπάρχει κάποια ένδειξη για την ακριβή της ημερομηνία, συντελέστηκε κάτω από αδιευκρίνιστες προς το παρόν συνθήκες.
Οι ομαδικοί τάφοι όμως, τα προσωπικά αντικείμενα των αγνοουμένων και οι σκληρές εικόνες των καναλιών τους μετέπειτα μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν, έφερε στην επιφάνεια την κτηνωδία των φονιάδων.
Χιλιάδες πτώματα αλλά και σκελετοί ταυτοποιήθηκαν και ταυτοποιούνται ακόμη και στις μέρες μας. Εικόνες αποτρόπαιες, μαρτυρίες συγκλονιστικές για μια πόλη που χάθηκε ξαφνικά μια ζεστή μέρα του Ιουλιού του 95΄.
Είναι πραγματικά σοκαριστικο όταν αναλογίζεται κανείς το μέγεθος της θηριωδίας. Το επόμενο διάστημα η κατάσταση ήταν τεταμένη και τα αντίποινα έδιναν και έπαιρναν. Το αποκορύφωμα ήταν το τυφλό χτύπημα στην αγορά Μαρκάλε του Σεράγιεβο, που είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν ακαριαία δεκάδες Βόσνιοι που έκαναν αμέριμνοι τα ψώνια τους. Οι Βόσνιοι κατηγορούσαν πάλι τους Σέρβους όμως αποδείχθηκε (?) πως η τρομοκρατική ενέργεια έγινε από τον ίδιο τον ηγέτη των Μουσουλμάνων Αλίγια Ιζεντμπέκοβιτς...
Οι Έλληνες τότε είμασταν ξεκάθαρα υπέρ των Σέρβων. Η αλήθεια όμως είναι πάντα κάπου στην μέση. Σε αυτο τον παραλογισμό δεν μπορείς να διαλέξεις πλευρά. Σερβοβόσνιοι μουσουλμάνοι και ορθόδοξοι άνοιξαν έναν κύκλο αίματος που είχε ως αποτέλεσμα τον χαμό δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων...
Ο πόλεμος στην Βοσνία είναι ένα βρώμικο κεφάλαιο της ανθρωπότητας που έχει κλείσει. Οι άνθρωποι που ενεπλάκησαν και ευθύνονται για αυτόν συνελήφθησαν και δικάζονται (εννοείται όχι όλοι...). Οι κερκόπορτες του μίσους όμως παραμένουν ανοιχτές. Όσο η ζυγαριά γέρνει προς αυτή την κατεύθυνση, η ανάγκη για αναθεώρηση των αξιών και της ανθρωπιάς μας παραμένει τόσο επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε... Τα ξαναλέμε.