Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου 2018

Σχολείο: Μόρφωση ή παρα-μόρφωση;

 "Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή", είχε πει κάποτε ο Βίκτωρ Ουγκώ. Σωστό  και αληθινό. Μέχρι και ένα σημείο βέβαια (επιτρέψτε μου να αμφισβήτησω τον Γάλλο συγγραφέα).

 Η έννοια του σχολείου έχει να κάνει με την μόρφωση και την παιδεία των νέων ανθρώπων. Την δυνατότητα που τους δίνει να μεγαλώσουν σωστά, να έχουν κριτική σκέψη και να αποκτήσουν αυτού του είδους την γνώση, που θα τους αποτρέψει από το να μπουν σε δύσβατα και περίεργα μονοπάτια. Αυτή είναι η έννοια του. Η πραγματικόητα όμως, λόγω της εποχής που ζούμε αλλά και της αυξανόμενης τάσης για πλήρη καθοδήγηση της σκέψης μας, είναι τελείως διαφορετική...

 Στην Ελλάδα η εκπαίδευση ασθενεί. Ολισθαίνει. Μοιάζει με ανηφόρα γεμάτη αγκάθια και σαθρό υπόβαθρο. Η εξαίρεση είναι οι καθηγητές και οι δάσκαλοι που προσπαθούν, που ονειρεύονται, που δημιουργούν, μέσα σε ένα οικοδόμημα γκρίζο και μουντό, χωρίς πρωτοτυπία και φαντασία, χωρίς εκείνα τα εχέγγυα που θα δώσουν ώθηση στα νέα παιδιά για να ανοίξουν τα φτερά τους, προετοιμασμένα και ηθικώς καταρτισμένα για τον... έξω κόσμο.
 
 Η εξαίρεση είναι εκείνοι οι γονείς που αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους στα παιδιά τους, που με δικά τους έξοδα οργανώνυν συναντήσεις, συμβούλια, εκδηλώσεις στα σχολεία της γειτονίας. Η εξαίρεση είναι τα παιδιά, που αν και ακούνε τριγύρω τους τα μύρια όσα, προσπαθούν να ζουν την καθημερινότητα τους ως παιδιά, και όχι ως πρόωρα ενήλικοι.


 Οι παραπάνω εξαιρέσεις όμως έρχονται αντιμέτωπες με τον κανόνα. Έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με τις ελλείψεις σε βιβλία και σχολικό εξοπλισμό, με το μπάχαλο στις προσλήψεις δασκάλων και καθηγητών, με τον ρατσισμό και τον σχολικό εκφοβισμό που κυοφορείται. 

Εκεί, που κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει η αίσθηση της ελπίδας και της δικαιοσύνης, η έμφαση στην δημιουργία και την φαντασία.
Δυστυχώς. Ο έλεγχος δείχνει να ξεφεύγει και το σχολείο λειτουργει περισσότερο όπως η φυλακή, που αντί να σωφρονίζει, εξελίσσει τους κρατούμενους  σε εγκληματίες πρώτης βαθμίδας.

 Έτσι τα σχολεία, αντί να μεταδίδουν την γνώση στους μαθητές, τους μετατρέπουν σε ημιμαθείς και μπερδεμένους νέους, άτολμους και αντικοινωνικούς, που λειτουργούν υστερόβουλα και με αρνητική διάθεση προς τους άλλους. Η έννοια της φαιδρής ανταγωνιστικότητας κυριαρχεί, παίρνοντας την μορφή επαίνων, που μόνο στόχο έχει την εξύψωση του ενός και την καταβαράθρωση των υπολοίπων. 
 
 Το εθνικό και πατριωτικό στοιχείο σιγά σιγά χάνεται (να με συγχωρείτε, αλλά θεωρώ πολύ σοβαρό θέμα για μια κοινωνία να ξέρει και να τιμά την ιστορία της).

 Για όλους τους ανθρώπους, είναι σημαντικό να ξεχωρίζουν αλλά και να μην διαχωρίζουν ταυτόχρονα εκείνα τα χαρακτηριστικά που τους κάνουν μοναδικούς και ιδιαίτερους (ο καθένας είναι ίσος απέναντι στον άλλο αλλά ταυτόχρονα και διαφορετικός).
 Απαρχαιωμένες αλλά και δήθεν πρωτοποριακές αντιλήψεις ξανακάνουν την εμφάνιση τους, ο πόλεμος ιδεών συνεχίζει να μαίνεται πάνω από τα κεφάλια των παιδιών μας, που ειδικά σε μικρή ηλικία μιμούνται ότι ακούν και βλέπουν και όλα αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό μηδενισμού και ψυχικής απαλλοτρίωσης, με μοναδική αποζημίωση την ικανοποίηση του εκάστοτε πολιτικού συστήματος στην λογική του ότι "εμείς κάναμε την δουλειά μας όπως πρέπει."


Μόνο που η εκπαίδευση των παιδιών δεν είναι δουλειά. Είναι σίγουρα υποχρέωση, τιμή, αλλά πολύ περισσότερο είναι πάντοτε, κάθε χρονιά που αρχίζει η σχολικής περίοδος, ευκαιρία. Ναι ακριβώς αυτό. Μια ευκαιρία για να αποτινάξουμε από πάνω μας μίση και πάθη, λάθη και ανούσιες αντιπαραθέσεις.

 Το σχολείο, και μάλιστα το ελληνικό σχολείο, κυρίως λόγω της ιστορίας και της ψυχοσύνθεσης μας, θα έπρεπε να είναι το εφαλτήριο για μιά άλλη, πιό όμορφη ζωή. 


 Θα έπρεπε να γιγαντώνεται μέσω της φαντασίας, μέσω της υγιούς αμφισβήτησης, θα έπρεπε να τρέφεται με τον αλτρουϊσμο και την οικουμενικότητα και τέλος θα έπρεπε να καρτεράει από τα νέα παιδιά, να γίνουν ο καθρέφτης όλων αυτών των θετικών χαρακτηριστικών που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη υπόσταση. Της αγάπης, της αλληλεγγύης, της ανιδιοτελούς προσφοράς προς τον συνάνθρωπο. Γιατί ο άνθρωπος όταν αποκτά γνώση με τον τρόπο που αρμόζει, τότε είναι πλέον μορφωμένος και όχι παρα-μορφωμένος, γνώστης και όχι παντο-γνώστης...


Υ.Γ. Καλή σχολική χρονιά!

8 σχόλια:

  1. Τσεκάρισα Μάκη την δημοσίευσή σου αυτή ως συναρπαστική και έχω κάθε λόγο να το κάνω.
    Κατ αρχήν χαίρομαι ιδιαίτερα που ταυτιζόμαστε με τις απόψεις σου για παιδεία, σχολείο και την σύνδεσή της με την κοινωνία, το λαό και την πατρίδα μας αντίστοιχα.
    Δεν έχω να διαφωνήσω πουθενά.
    Απλά να επισημάνω ότι το σύστημα προωθεί μια ΑΓΟΡΑΙΑ παιδεία. Δηλαδή μια "παιδεία" της αγοράς, κομμένη και ραμμένη στην δημιουργία αναλώσιμων ανθρώπων έτοιμων να υπηρετήσουν δουλικά και πιστά άντε με πασπαλισμένη γενική μόρφωση, το σύστημα και την αγορά.
    Ουδεμία σχέση έχει με την προσωπικότητα, τον άνθρωπο, τον ουμανισμό, τις αξίες, την παράδοση, τη φύση. Ουδεμία.
    Φυσικά αγωνιζόμαστε και θα το κάνουμε πάντα για μια τέτοια παιδεία. Τη χάρη της παραίτησης δεν την κάνουμε σε κανέναν.
    Καλή σχολική χρονιά λοιπόν μόνιμα στις επάλξεις.
    Μάκη αλήθεια μία ακόμα φορά νιώθω περήφανος για τις απόψεις σου.
    Καλή βδομάδα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Γιάννη! Μ΄άρεσε πολυ ο χαρακτηρισμός αγοραία παιδεία. Νομίζω πως ταιριάζει γάντι σε αυτό που πλέον ονομάζουμε εκπαίδευση στην χώρα μας.

      Το πραγματικά άσχημο στην όλη ιστορία είναι πως κάθε χρόνο προτού ξεκινήσει η νέα σχολικη΄περίοδος, αναλύουμε, υιοθετούμε, εκφράζουμε απόψεις για το τι είναι θεμιτό και τι αθέμιτο σε αυτό τον χώρο, αλλά στο τέλος καταλήγουμε να λέμε "κάθε πέρσι και καλύτερα".

      Τι είναι τελικά αυτό που θα μας πάει ένα βήμα παραπάνω;;;

      Αναρωτιέμαι ειλικρινά παρατηρώντας τα παιδιά γύρω μου και την αγωνία τους να βγάλουν... αλώβητα την σχολική χρονιά την στιγμή που θα έπρεπε κάθε τέτοια εποχή να είναι ο εφαλτήριο μιας όμορφης και δημιουργικής περιπέτειας!

      Εννοείται πως θα είμαστε μόνιμα στις επάλξεις σε πείσμα των καιρών και των πονηρών ανθρώπων που βλέπουν τα παιδιά και την εκπαίδευση τους, σαν άρμα των προσωπικών τους φιλοδοξιών.

      Με τιμούν ιδιαίτερα τα λόγια σου Γιάννη. Πάντα έτσι αισθάνομαι όταν άνθρωποι με ισχυρή και ξεκάθαρη γνώμη και άποψη όπως εσύ, σχολιάζουν θετικά τις σκέψεις μου.

      Καλή εβδομάδα!

      Διαγραφή
    2. Καλησπέρα Μάκη.
      Ένας χείμαρρος είναι το θέμα σου. Θέτεις πολλά και σημαντικά ζητήματα που αποδομούν ανέκαθεν την Ελληνική Παιδεία.
      Να αρχίσουμε από την δασκάλα του ’50 που έβαζε το μαθητή να διαβάζει το παρακάτω μάθημα από το βιβλίο αντί να το παραδίδει η ίδια στην τάξη ενώ εκείνη έπλεκε στην έδρα και να φτάσουμε στο σήμερα με τον εκπαιδευτικό να υποχρεώνεται να εφαρμόσει πιστά το πρόγραμμα του υπουργείου παιδείας και στο τέλος να τρέχει να προλάβει τα ιδιαίτερα για να οικονομήσει το κάτι παραπάνω.
      Δεν διαφωνώ σε τίποτα απ’ όσα λες στο άρθρο σου και μάλιστα θεωρώ πως έχεις καλύψει όλες τις πλευρές του θέματος.
      Αυτό που με ανησυχεί ιδιαίτερα είναι η αδράνεια στην οποία έχουν πέσει πλέον οι μαθητές και οι φοιτητές που κανονικά θα έπρεπε να έχουν «κάψει» το σύμπαν αφού υπονομεύουν τόσο ξεδιάντροπα το μέλλον τους.
      Μου έρχεται στο νου ένα βιβλιαράκι τσέπης που εκδόθηκε από αναρχικούς τη δεκαετία του ’60 στη Γαλλία και είχε τον τίτλο «Το κόκκινο βιβλιαράκι των μαθητών». Εκεί μέσα ανέτρεπαν με δυνατά επιχειρήματα κάθε έννοια συστημικής εκπαίδευσης.
      Είχε μάλιστα την τιμητική του στην εξέγερση του Μάη του ’68.
      Δεν έχω να ευχηθώ τίποτα. Είμαστε στο τίποτα. Και το ελάχιστο να γίνει θα έχουμε κάνει ένα βήμα μπρος.
      Καλό ξημέρωμα Μάκη

      Διαγραφή
    3. Καλησπέρα Μαρία. Καταρχήν σε ευχαριστώ για την πληροφορία που μοιράστηκες για το κόκκινο βιβλιαράκι των μαθητών. Έψαξα και βρήκα λεπτομέρειες για αυτό και πραγματικά έχει πολύ ενδιαφέρον...

      Κατά δεύτερον συμφωνώ και γω μέχρι... κεραίας σε όσα γράφεις. Το πρόβλημα στον τρόπο εκπαίδευσης στην χώρα μας είναι χρόνιο. Έρχεται από πολύ παλιά αλλά ελπίζω να μην φτάσει πολύ μακριά και στο μέλλον.

      Τα παιδιά και οι φοιτητές νομίζω πως είναι μέρος πλέον του φαύλου κύκλου που έχει μπει αυτή η χώρα. Ένας κύκλος γεμάτος κρίση αξιών, αδιέξοδων καταστάσεων και τσουβαλοποίησης (αδόκιμος όρος αλλά νομίζω ταιριαστός) των πάντων.

      Έχουν την λιγότερη ευθύνη από όλους μας. Άλλωστε στην θέση που βρίσκονται θα έπρεπε να τους νοιάζει το πως θα εξελιχθούν ως άνθρωποι και πως θα πάρουν όσο το δυναττόν περισσότερα εχέγγυα, για να βγούν στην αγορά εργασία πλήρως καταρτισμένοι και όχι να διορθώσουν τα κακώς, δικά μας, κείμενα. Η τελευταία σου πρόταση κρύβει μέσα της την ενδόμυχη ελπίδα όλων μας. Καλό ξημέρωμα.

      Διαγραφή
  2. Πόσο τσιζ θέμα Γενικά η παιδεία στη χώρα μας ανέκαθεν έπασχε Είναι από τους τομείς που ενώ θα έπρεπε να χαιρουν ανάπτυξης και ευημερίας τους τρώει ο λακκος με τα φιδια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Με τους πολιτικούς που έχουμε το θέμα θα είναι πάντα τζιζζ. Και αυτό που γίνεται είναι πως μέσα στον λάκκο με τα φίδια, που σωστά ανέφερες, πέφτουν και οι νέοι αυτού του τόπου...

      Διαγραφή
  3. Σε χειροκροτώ για τις σκέψεις σου Μάκη και μένω με την ευχή, να αποτελούν σκέψεις όλων μας. Μακάρι, να έρθει η στιγμή, που θα ξημερώσουμε σε μια δίκαιη Ελλάδα που κάθε σύστημα θα λειτουργεί ομαλά και τα σχολεία μας θα επιτελούν έργο.
    Καλή σχολική χρονιά σε όλα τα παιδιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καταρχήν σε ευχαριστώ πολύ για τα κολακευτικά λόγια σου Μαρίνα. Κατα δεύτερον για την ευχή σου θα πω... Αμήν! Από το στόμα σου και στων... πολιτικών μας το αυτί!

      Διαγραφή

Αναγνώστες

Page translation